BAYRAK YARIŞLARI

Frank DICK- İngiltere Çeviri: GÜNER GÜNGÖR

Bayrak yarışında madalya kazanmak, dünya çapında yapılan bir yarışmada tek başına kazanmak kadar zor ve de aynı ölçüde mutluluk getiren bir olaydır. Ne var ki bir bayrak takımının hazırlanma aşamasında bulunmamış olanlar bunu bu şekilde göremeyebilirler. Bunun da nedeni, nasıl ki teniste Wimbledon'da tek erkek ya da bayan yarışmaları çiftlere oranla daha çok dikkat çekiyorsa, atletizmde de, atletler bireysel olarak dikkati çekmektedir.

Atletlerin bireysel performanslarının ve işbirliği katkılarının, başarı için ölçüt olduğu ve de "ekip" kavramının yer aldığı tek yarışma bayrak yarışlarıdır. Bayrak yarışı atletleri, ilk başta öyle olabiliyorsa da, sadece sprint yeteneklerine göre seçilmemektedirler. Seçilecek kişi, olayı teknik bakımdan çok iyi tanımalı ayrıca birey yerine toplu yapılan bir işin sorumluluğunu hissedebilmelidir. Dolayısıyla, bayrak yarışı, gerek antrenör gerekse atletlerin ortak çabalarını koymaları ve de kendini adamaları gereken bir olaydır.

BAYRAK YARIŞLARININ TEKNİĞİ

Bir bayrak takımının teknik olarak etkinlik ölçüsü, ekip tarafından koşulan süre ile bireysel olarak koşulan mesafelerin süre toplamı arasındaki farktır. Schmolinsky'-ye göre, 4x100 metre bayrak yarışı için "ideal bayrak değişimi tekniği", 2.5 saniyelik bir fark anlamına gelmektedir. Moskova Olimpiyatları'nda, bayrak değişimi süreleri şöyle olmuştur:

İngiltere (erkek) - 2.88 saniye

Doğu Almanya (bayan) - 2.69 saniye

İngiltere (erkek) - 2.62 saniye

Kural olarak, bir kulüp takımı kendisine hedef olarak 2 saniye, uluslararası bir ekipse 3.0 saniye seçebilir.

4x400 metre bayrak yarışlarında, Doğu Almanya Bayan takımı dünya rekorunu kırarken bayrak değişim süresi 2.39 saniye olmuştur. Bu makalenin yazarı, ister kulüp, isterse uluslararası seviyede olsun bayan ve erkek ekipleri için 2,5 ila 3 saniyelik bir farkın kabul edilebilir bir fark olduğu inancındadır.

YORUM

Mesafe ve hızın yorumu her iki bayrak yarışının da en temel teknik özelliğidir. Bayrak, el değiştirirken hız kaybetmemelidir. Bayrağı bekleyen atlet, hız kaybı olmadan bayrağı değiştirebileceği anı kestirdikten sonra koşmaya başlamalıdır.

4x10 metre bayrak yarışında, görsel bir değişim yerine bir işaret kullanılmalıdır. Hızlanma bölgesinden itibaren başlayarak bu işarete kadar olan mesafe Tablo 1 ya da atletlerin "hızlanma adımlarına" göre hesaplanmalıdır. Bu sisteme göre uygun bir başlama noktası 24 adımdır, yarışmalarda tecrübe kazandıktan sonraysa yaklaşık 31 adımdır. Bauersfeld aşağıdaki mesafeleri önermektedir.

Erkek - 7.000 m- 9.00 m.

Genç (erkekler) - 6.50 m. - 7.00 m.

Tablo 1: IŞARET YERLERİNİN AYARLANMASI

25 Metre mesafe kala gelen atletin suresi (Saniye olarak)

2.5

2.6

2.7

2.8

2.9

3.0

3.1

3.2

3.3

3.4

3.5

10.0

8.7

7.4

6.3

5.2

4.2

3.2

2.3

1.5

0.7

3.6

11.0

9.7

8.3

7.1

6.0

5.0

4.0

2.3

3.7

12.0

10.6

9.3

8.0

6.9

5.8

4.8

3.9

3.0

2.2

3.8

13.0

11.6

10.2

8.9

7.8

5.6

4.7

3.8

2.9

3.9

14.0

12.5

11.2

9.8

8.6

6.4

5.5

4.6

3.7

4.0

15.0

13.5

12.0

10.7

9.5

7.2

6.2

5.3

4.4

4.1

16.0

14.4

13.0

11.6

10.3

8.0

7.0

6.1

5.1

4.2

17.0

15.4

13.9

12.5

11.2

9.8

8.8

5.9

4.3

18.0

16.4

14.8

13.4

12.1

9.7

8.6

7.8

6.6

4.4

19.0

17.3

15.7

14.3

12.9

10.5

9.4

8.4

7.3

4.5

20.0

18.3

16.7

15.2

13.8

11.3

10.1

9.1

8.1

4.6

21.0

19.3

17.6

16.1

14.7

12.1

10.9

9.9

8.8

4.7

22.0

20.2

18.5

17.0

15.5

12.9

11.7

10.6

9.5

4.8

23.0

21.2

19.4

17.9

16.4

13.7

12.5

11.4

10.3

4.9

24.0

22.1

20.4

18.8

17.2

15.8

14.5

13.3

12.1

11.0

5.0

25.0

23.1

21.3

19.7

18.1

16.7

15.3

14.1

12.9

11.8

Genç (bayanlar) - 5.50 m. - 6.50 m.

Çocuklar - 5.00 m. - 6.00 m.

Schmolinsky ise, işaretle bayrağın el değiştirdiği nokta arasında, erkekler için yaklaşık 22-26 m. bayanlar içinse 19-22 metre mesafe olması gerektiğini savunmaktadır.

Yukarıda verilen ölçüt değerler, ortalama bir doğrulukla bayrağı verecek atletin son 25 metresi ile bayrağı alacak atletin ilk 26 metresi başında başlatılan zamana göre işaret yerinin belirlenmesinde yardımcı olma özelliğini taşımaktadır. Örneğin A koşucusunun ilk 26 metresinde kaydedilen zaman 2.6 saniyedir. B koşucusunun ilk 26 metresinde kaydedilen zamansa 3.6 saniyedir. Bu durumda işaretin, B koşucusunun çıkış noktasından 9.70 metre uzağa konulması gerekmektedir. Bayrak değişiminin, değişme alanının ikinci yarısında tamamlanmış olması gereklidir. İşaretin (işaret bantı) yeterince geniş ve açıkça görülebilir olması gereklidir, işaret bandının yerinde durması için gerektiğinde sabitleyici pimlerden faydalanılabilir. Eğer ki işaret noktasının anlam kazanması isteniyorsa, gelen atletin hızıyla, çıkan atletin tepki ve hızlanmasının tutarlı düzeyde olmaları gereklidir. 4x400 metre yarışlarında değişme işareti kullanılmamakta ve bayrak değişim yeri gözle tespit edilmektedir. 4x100 metre yarışında değişimde sorumluluk gelen koşucudayken, 4x400 metre yarışında bu sorumluluk, çıkan koşucuya aittir. Bu zorunludur, zira gelen koşucu yorulmuştur; fakat gereksiz zaman kaybı olmadan bayrak el değiştirmelidir. 4x400 metrede olduğu kadar, 4x100 metre bayrak yarışlarında iyi bir bayrak değiştirme süresinin elde edilmesi için çok sayıda müsabaka deneyimi gereklidir.

BAYRAK DEĞİŞTİRME

Bayrak değiştirme tekniği hususunda, dünya çapında bile bir uluslararası anlaşma bulunmamaktadır. Bununla beraber, atletler sık sık değiştiklerine göre bir ekipte ortak bir bayrak değişme tekniğinin kullanılması gerektiği açıktır. İngiltere'de örneğin, 4x100 metre bayrak yarışı için, Frankfurt Yöntemi olarak da adlandırılan aşağıdan uzatma tekniği kullanılmaktadır. Kuşkusuz yukarıdan uzatma yöntemininse serbest mesafelerde getirmiş olduğu avantajlar bulunmaktadır, fakat kontrol edilmesi güç bir yöntemdir. Aynı şekilde iki yöntemi karıştırmak da mümkündür, fakat bu tehlikelidir.

4x400 metre bayrak yarışında, çıkan koşucu gelen koşucunun elindeki bayrağa bakmalıdır. Sol elle alınan bayrak, ilk metrelerde hemen sağ ele geçirilmelidir. Böylece çıkan koşucu bayrağı almaktadır, oysa 4x100 metre bayrak yarışında gelen koşucu bayrağı vermektedir.

SÜRAT KOŞUSU

2,3 ve 4 numaralı koşucular için çıkış pozisyonları belirlenmelidir. Etkili bir hızlanma ve koşunun düzenlenmesi için sürekli antrenman yaparak deneyim kazanılması gerekmektedir. 1 ve 3 numaralı koşucular, her zaman kulvarın iç kesiminde (bayrak sağ ellerinde); 2 ve 4 numaralı koşucularsa (bayrak sol ellerinde) bulundukları kulvarın dış kısmında bulunmalıdırlar. Gelen koşucu değişim alanına gelinceye kadar, kendisini germeden, son hızla koşmalıdır. Aynı şekilde, çıkan koşucu, sanki gelen koşucudan "kaçıyormuşçasına yerinden çıkmasını sağlayacak çıkış sesine kendisini konsantre etmelidir.

ANTRENMAN

- Antrenmanlar 4x100 metre için 100/200 metre, 4x400 metre bayrak yarışı içinse 400 metrelik parkurlarda yapılır.

-Atletler kulüp olarak bayrak değişimi antrenmanları yapmalı ve mümkün olduğunda da gelen bir atlet için diğer atletin çıkması antrenmanları yapmalıdır.

- İlk dört saptanana kadar ekipler arasında müsabakalar yapılmalıdır. Bunu taki ben, bayrak değişme tekniğinin ve sağlam bir "ekip ruhunun" yerleşmesi sağlanmalıdır. İdeal şartlar altında, yedekte bekleyenler, ekipte meydana gelebilecek değişikliklerde yerlerini alabilmelidir. Gerçi 1 ve 3 numaralı koşucular için bir tane, 2 ve 4 numaralı koşucular için de başka bir yedek ekletmek daha kolaydır. Her koşulda, yedeklerin, ekibin başarıya ulaşması için kendi desteklerine ve çabalarına gereksinim duyduğunu iyice anlamaları gereklidir.

TAKTİKLER: 4x100 metre

ilk bayrak değişiminde ekipteki ikinci atletin ilk çıkan olması önemli bir avantajdır. Bu diğer ekipler üzerine baskı yapar. Dolayısıyla ekipteki ilk adamın 100 metre deneyimli olması gereklidir, ikinci atletin, 3 ve 4 numaralı koşucularda olmayacak bir sorunla karşılaşması mümkündür; eğer kulvarların ortasındaysa, iç kulvarlarda bekleyen diğer atletlerin ardında gelen takım arkadaşını gözden kaybetmesi mümkündür. Bunun da ötesinde ikinci atlet, koşunun ritmini hissetmesi için daha az zamana sahiptir. Bu nedenle bu koşucu için işaret kulvarın içinde olmalı ve genelde birbirinden 50 cm ila 1 metre uzaklıkta iki işaret bandı kullanılmalıdır.

-Üçüncü atletin kendi kulvarında çok erken başlayan bir dönemeçle (viraj) karşılaşması gerekmektedir. Bazı atletler dıştan içe doğru koşmaktadırlar, fakat bu tehlikelidir. İşaret şeridi kulvarın dışında yer almaktadır. Dördüncü atlet son derece dikkatli olmalıdır, eğer hemen yanındaki iç ya dış kulvarlarda başka koşucular varsa gelen takım arkadaşının sinyalini duymayabilir veya sesler karışabilir. Bu atlet aynı zamanda, koşunun son ayağının verdiği baskıya karşı son derece kontrollü bir yarışmacı olması gereklidir.

- Bir ekip meydana getirirken iki ve üç numaralı bayrak değişmeleri yarışın bel kemiğini meydana getirir, dolayısıyla bunların müsabaka ortamında çalışmaları gerekmektedir.

- Eğer özellikle hızlı/güçlü bir atlet varsa, bunun getireceği katkı arttırılmalıdır. Bu da 2 veya 3'ncü değişme alanında işareti, bayrağı daha önceden alıp bir sonraki değişme alanında işareti bayrağı daha sonra verecek şekilde ayarlayarak en iyi şekilde elde edilebilir.

4x400 metre

-Burada önamli olan dört atletin de toplam güçlerini değerlendirip, ekibin bütün enerjisi en verimli şekilde kullanılacak biçimde, sadece en iyi koşularını çıkarmaları doğrultusunda düşünmeleri sağlanmalıdır. Yalnız sonuncu koşucu bir taktik yarışına girecektir, başka bir deyişle, olay dört ayrı yarış değil fakat dört atletin ortak katkı ve çabasıdır.

- Zayıf ya da tecrübesiz olan atlet ilk ayağı koşmalıdır, ikinci ayak için 2 ve 3. koşucuların daha tecrübesizleri seçilmelidir. Bu da üçüncü ayak için, arayı açabilecek ya da yarıştan kopmadan diğerlerini yakalayabilecek güçlü bir 400 metre yarışçısı gerektirmektedir.

- İkinci atlete, 200 metreye kadar çok hızlı koşmayı ve ilk dönemeçten sonra kendini bırakmaması öğretilmelidir.

Tabi her şey yukarıdaki gibi olmalıdır diye bir kural yoktur, ekibin "yarışta kalmasını" sağlamak için ekip sırasında değişiklik yapılabilir. Örneğin, en hızlı koşucuların en sona, ikinci en hızlı koşucuların ilk ayağa konulması böylece diğer atletlerin zayıflıklarının kapatılması olanaklıdır.

- İki ve üç numaralı bayrak değişmeleri sert olabileceğinden, atletlerin bunlara alışmaları ve önceden sık sık antrenman yapmaları gereklidir. Tabii ki üç ve dört numaralı atletler değişme alanında son derece seri davranmalıdır.
ANTRENÖR

Bayrak yarışı antrenörleri, güçlü ekip üyelerinden en iyi performansı çıkarabilecek bir ekip yaratmalıdır. Seçim iki faktöre dayalıdır:

1. Bireysel performans

2. Atletlerin, ekibe azami ölçüde katkıda bulunabilme kapasiteleri

Sporumuzun genel yapısı itibariyle, yüksek motivasyonlu atletler için, her iki faktöründe önemli olduğunu anlamaları zor olmaktadır. Bayrağını alamayan ya da veremeyen dünya şampiyonu bir koşucunun ekip için pek değeri yoktur. Aynı şekilde mükemmel bir bayrak tekniği kullanan dört kaplumbağanın pek fazla madalya kazanabilmesi mümkün değildir.

Açıkça, takım antrenörü en iyi sonuçları çıkaracağına, en iyi kararlılık ve desteği sağlayacağına inandığı ekibi, yani dörtlüyü kurarken, kendi tecrübesine ve bireyler hakkındaki elde ettiği bilgilere güvenmelidir. Antrenör olayın "tek patronudur". Antrenörü liderliğini kabul edemeyen ve ekip disiplinine uyamayan atletlerin olması halinde, grubun bütünlüğü gerçekten tehlikeye girmiş demektir. Bu durumlarda, sorunun şahsi duruma dönüşmemesini sağlamak için bir ekip yöneticisi ayarlamak iyi bir çözüm olabilir. Bu sorun çıktığı takdirde, bu çoğunlukla kişisel performansın ekip oluşturmak için tek ölçüt olmadığını bir türlü anlayamayan atletlerden (bazen de antrenörlerinden) kaynaklanmaktadır.

Yayına Hazırlayan: Serçin TERMELİ